Akvaryum Hastalıkları

Canlıdoğuran balıklar genellikle oldukça sağlam balıklardır, kolay kolay hasta olmazlar sadece birkaç hastalıktan etkilenirler. Akvaryum balığındaki bakteri, virüs ve parazitler genellikle hastalanma sebepleridir. Akvaryum tankınız düzgün kurulmuşsa ve beslenmelerini yeterli ve uygun yapıyorsanız, canlı doğuranlarınızın bağışıklık sistemi çoğu hastalığa karşı savaşacak kadar sağlıklıdır.

Hastalıktan Önleme:

Akvaryumunuzdaki hastalıkları önlemek hasta balıkları tedavi etmekten daha kolay ve ucuzdur. Balığınıza uygun bir akvaryum kurulumu ve düzenli bakım yaparak birçok hastalığın ortaya çıkmasını önleyebilirsiniz. Hastalıklar için en önemli etken ısı değişimleridir. Bozuk ısıtıcılar, çok soğuk veya çok sıcak sular, su değişimi sırasındaki ani sıcaklık değişimleri başta beyaz benek olmak üzere diğer hastalıklara davetiye çıkaracaktır. Örneğin beyaz benek oluşumunun en önemli hatta tek nedeni ani sıcaklık değişimidir.

* Balığınızın hasta olup olmadığını tam anlamadan asla karantina tankına almayın. Bu hasta sandığınız balığın hastalanmasına hatta ölümüne sebep olacaktır.

* Hasta balığınızı tedavi etmek için ayrı bir tank kullanın.

* Ölmüş bir balık varsa diğerleri yesin ( salyangozlar veya diğer etçiller) diye asla bekletmeyin hemen tankınızdan ayırın.

* Günlük olarak balıklarınızı gözlemlemeye çalışın. Gecikmeniz diğerlerinin de hastalanmasına sebep olabilir.

STRESİ AZALTIN

Stres, bağışıklık sistemini düşürdüğü için, balığınızın hastalıklara daha kolay yakalamasına neden olur.Akvaryumunuzda balıklarınızın koktuğu durumlarda saklanmak isteyecekleri doğal veya yapay dekorlar, bitkiler kullanmanız stres için faydalı olacaktır.
Stres, hastalıklara açık bırakan bağışıklık sistemini düşürür. Bu nedenle balıklarınızın iyileşmesine yardımcı olmak için stres seviyesini azaltmanız gerekir. Hastalanmışlarsa zaten stres altındadırlar bunun yanında karantina tankına alınmaları, ilaç tedavisi de onlara ekstra stres yükleyecektir. Bu nedenle dikkatli olmanız gerekir.
Işıkları biraz daha karanlık tutarak streslerini azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Veya akvaryumun bir kısmını bir bezle kapatmaya çalışın ve tankın yakınındaki ani hareketlerle balıkları şaşırtmayın. Balıkları karantinaya almaya karar verirseniz, ana akvaryum tankındaki suyu ve ısıyı kullanın, böylece balık tamamen yeni bir su ortamına geçip daha fazla strese girmemiş olur.

SIK GÖRÜLEN CANLI DOĞURAN HASTALIKLARI 

Elbette nadir görülen hastalıklarla da karşılaşabilirsiniz ancak ben burada her akvaristin karşılaşabileceği genel hastalıklardan bahsedeceğim.(Örneğin akvaryumcudan aldığım balıkta 2 hafta sonra anüsten kıl kurdu uzandığını gördüm ve bu beni epey uğraştırmıştı. Aldığınız balık her ne kadar sağlıklı gibi görünse de bu gibi nadir hastalıklar sonradan belli oluyor ve tedavisi de bir o kadar zor oluyor.)

Balıklarınızı tedavi etmeden önce doğru hastalığı doğru şekilde teşhis ettiğinizden emin olun. Ayrıca hastalığın neden başladığını iyi anlayın, böylece hastalığın gelecekte yeniden başlamasını önleyebilirsiniz.

Akvaryumdaki su kalitesinde problem olduysa acilen bunu normal değerlere döndürmeye çalışın. Diğer balıklara bulaşmasını önlemek için hasta olduğuna emin olduğunuz balığı karantina tankına alın. Hastalıkların yayılmasını önlemek için erken tedavi etmek en etkili yöntemdir, aynı zamanda tam iyileşmenin şansını da arttırır.

Akvaryum çekmecenizde yaygın hastalıklar için kullanılan ilaçlar almaya çalışın, böylece hasta balığınızı hemen tedavi edebilirsiniz. Aşırı dozaj, balıklarınız için toksik olabileceğinden, önerilen miktarda ilacı paket üzerinde belirtildiği şekilde verin. Daha hızlı iyileşsin düşüncesiyle daha fazla ilaç eklemeniz balığınızı daha çok hasta edecek veya öldürecektir. Metilen mavisini her türlü hastalıkta kullanmayın. Ana tankta ilaç kullanmamaya özen gösterin, doğal yöntemleri deneyin. Hafif sallanan balığı hemen hasta diye karantinaya almayın. Birkaç gün gözlemleyin düzelmezse müdahele edin. Balık anlık strese girmiş, yorulmul vs olabilir. Hasta diye hemen tanka almanız onu daha fazla strese sokacak ve gerçekten hasta edecektir.

Şimdi hastalıklara bakalım:

Beyaz Benek: 

Semptomlar: Balıkların derisinde ve yüzgeçlerinde küçük beyaz noktalar belirir. Balıklarınızın derilerini kayalara, süslere veya akvaryum tankının kenarlarına sürttüğünü fark etmişsinizdir. Genellikle rahatsız ederler ve balıkta iştah kaybı olur.

Nedeni: Yüksek ihtimal hızlı sıcaklık değişimi bazen de pH farklılıkları sebep olur. Kötü su kalitesi de göz önünde bulundurulabilir. (Nitrat fazlalığı da balılarda sürtünmeye yol açar ancak beyaz nokta görmüyorsanız ve balığın genel görünümünde ve hareketlerinde problem yoksa endişe etmeyin. Su değişimi problemi çözecektir)

Tedavi:  Beyaz benek tamamen fizyolojik bir durumdur. Buna yol açan canlılar akvaryumunuzda zeten bulur. Muhtemelen su değişimi sırasında ısı farkı oluşmuştur ve bir kaç gün sonra strese giren balıklarda beyaz noktalar belirir. Genelde sıcaklığı önceki şartlara döndürmenizle çözüme ulaşırsınız. Bazı akvaristler de sıcaklığı 30 dereceye arttırıp beyaz noktaların dökülmesini sağlar ve tekrar aynı ısıya getirirler. Burada yine dikkatli olunmalıdır ani sıcaklık arttırıp azaltmanız da yine beyaz benek oluşumuna sebep olabilir. Balığın üzerinden dökülen canlılar tekrar konak arayacaktır ancak diğer balıklarınız sağlıklıysa bunda endişe edilecek bir şey yok. Bu canlılar akvaryumunuzda her daim bulunur onları yok etmeyi denemeyin. Onları yok edeceğim derken faydalı bakterileri de öldürerek akvaryumdaki biyolojik döngüyü bitirirsiniz. Tavsiyem su sıcaklığını normale çekip beklemeniz. Ancak her yerini beyaz benek kaplamış ve sallanmaya başlayan bir balığınız varsa bu durumda balığı kurtarmak için karantinaya alıp ilaç kullanımına geçiyoruz. Beyaz benek için akvaryumcularda satılan ilaçları dozunda kullanabilirsiniz, hemen etkisini gösterecektir. Ancak yumurtalarda işe yaramaz bunun için sıcaklık yükselterek yumurtaların açılmasıyla canlılar karantina tankında yok edilebilir. Ana tankınızda ısıyı eski durumuna getirmekten başka birşey yapmanıza gerek yok. En hızlı çözümü melafix (hint defnesi yağı) veya mikofish ile sağlayabilirsiniz.

Önleme: Sabit sıcaklık ve ph değerinizi koruyun. İyi su kalitesi gelecekteki enfeksiyonları önlemeye de yardımcı olacaktır.

İpuçları: Balıklarınıza günde iki defa 2-5 dk içinde tüketebilecekleri sürede yemleme yapın. Yenilmeyen parçaları akvaryumdan alın su kalitesini bozacaktır. Üreticiler elbette daha fazla yem satmak istiyorlar bu sebeple günde 3-5 kez yemleme öneriyorlar. Sağlıklı bir balık yemeden 1 haftaya yakın yaşayabilir. Canlı doğuran oranınızı 1 erkeğe 3 dişi olacak şekilde ayarlayın.

! Çevresel sorunları çözmediğiniz sürece hiçbir tedavi balığınıza yardımcı olmayacaktır.

Yüzgeç veya Kuyruk Erimesi: 

Semptomlar: Yüzgeçlerde ve kuyruklarda çürüme tarzı bozukluklar görülür. Balıkların yüzgeçleri ve / veya kuyruğu; yırtılmış, oyulmuş veya beyaz kenarlı delikler, kırmızı çizgiler görünecektir. Bazen yüzgeçler ve kuyruklar birbirine yapışmış gibi gözükebilir. Bazı ağır durumlarda özellikle yüzgeçler kaybolabilir. Genellikle tartaklanmış balıkların yüzgeçlerine ve kuyruklarına bulaşan bakteriler neden olur. Balığınızı kıyıda köşede sıkıştıran agresif veya çiftleşmeye çalışan bir erkek genellikle buna sebep olur. Uzun süre aç kalmalara bağlı olarak balıklar birbirine de saldırabilir. Buna ilave olarak stres ve korkuyla bağışıklık sistemi zayıflar. Bakteriler bu durumu hiç kaçırmaz ve balığınızın hasarlı alanlarına yapışır ve hasarlı bölge giderek erimeye başlar. Zayıf su kalitesi de bakterilerin çoğalmasına neden olabilir.

Tedavi: Yine bu konuda akvaryumcunuzun önerdiği ilaçları kullanabilirsiniz. Mikofish etkili diyebilirim. Baktopur da kullanılabilir.

Önleme: Agresif balıklarınızı mutlaka başka bir tanka ayırın veya akvaryumcunuza verin. Bazen lepistesler bile kalabalık tanklarda saldırgan olabilirler.  Suyunuzun temiz olması ileride oluşabilecek enfeksiyonları önleyecektir.

Solungaç Parazitleri: 

Semptomlar: Hastalıklı balıklar, solungaçlarını kayalar, dekorlar veya akvaryum tankının kenarlarına karşı sürtmeye çalışırlar.Ayrıca su yüzeyi üzerinde zorlukla solunum yaparlar. Bir sonraki aşamada balıkların solungaçları  açılır ve akvaryum tankının alt kısmında asılı kalırlar. Solungaçlar kanıyor gibi gibi kırmızılaşır ve balığınız nefes almakta çok zorluk çeker.

 

Nedeni: Zayıf su kalitesi bu beyaz solucan benzeri parazitlerin ve yumurtalarının çoğalmasına neden olabilir.

Tedavi: Yine bu hastalıktan ilaçlar vasıtasıyla kurtulabilirsiniz. Tamamen tedavi olabilmeleri için birkaç ilaç kullanmanız gerekir çünkü canlı parazitlerin yanında yumurtaları da etkisiz hale getirmeniz gerekir.  Solungaç parazitleri çok bulaşıcı bir hastalıktır, bu kez önerim tedaviyi ana tankınızda uygulamak olacak. Öneri  (formalin-malachite)

Önleme: Genellikle yeni bir balık veya bitki yoluyla akvaryum tankınıza girerler. Tankınıza yeni bir balık ve bitki eklemeden önce, onları karantinaya almak en iyi yöntemdir.
Temiz su kalitesi gelecekteki enfeksiyonları önlemeye de yardımcı olacaktır. Kötü su koşulları altında, yumurtaları hızla çoğalabilir.

Dropsy (Ödem, şişme):

Semptomlar: Hasta balık pulları kabarmış ve oldukça fazla şişmiştir. (Kabızlığa bağlı arada şişmeler olur bunların çok daha fazlasını düşünün). Balık neredeyse patlıyacak gibidir.

Nedeni: Bakteriyel enfeksiyon.

Tedavi: Bakterilerin yayılmasını önlemek için hasta balığı derhal karantinaya alın. Dropsi genellikle tedavi edilemez. Zamanla, semptomlar görünür, iç organlar zaten hasar gördüğü için hasta balıkları iyileştirmek için artık çok geçtir. Bazı forum sitelerinde dropsiyi tedavi ettiğini söyleyen akvaristler var. Oldukça uzun ve meşakkatli bir süreç olduğundan bahsederler. İç organ hasarı gerçekleşmiş balıkların tekrar iyileştirildiğinden bahsetmeleri oldukça ilgi çekiçi. Hastalığı erken farkederek büyük uğraşlarla gerçekten tedavi edebilenlerin nadir de olsa başarabildiklerini düşünüyorum. Ancak benim fikrim çoğu kişi gerçeklerden bahsetmiyor :) ya da kabız olan balıklarını iyileştiriyorlar. Kendi deneyimimden bahsetmek gerekirse tedavi için uğraştım ancak bir moli 2 cüce vatozumu bu hastalık nedeniyle kaybettim. Chloromycetin ve epson tuzu denenebilir.

Önleme: Burada özellikle ph değerleri çok önemli. 5.5-8.5 ph aralığı genellikle ideal. Temiz su kalitesi gelecekteki enfeksiyonları önlemeye de yardımcı olacaktır. Uzun süreli stres yaratacak akvaryum müdahalelerinden kaçının.

KARBON FİLTRE:

Akvaryum filtrenizdeaktif karbon kullanıyorsanız, herhangi bir ilacı ilave etmeden önce filtre malzemesini çıkarın. Çünkü aktif karbon tedavide kullandığınız ilaçlarını absorbe edecektir. İşlem tamamlandıktan sonra aktif karbonu tekrar filtrenize ekleyin veya değiştirin. Çünkü tedavi sonrası muhtemelen karbon filtreniz ilaçlarla doymuş hale gelecektir. Tedavi sonrası filtredeki karbon kullandığınız ilaçları ve katkıları temizleyecektir. Karbon filtrelerin ömrü 1 en fazla 2 ay civarındadır. Benim sohbet ettiğim akvaryumcular en az 3 -6 ay arasında kullanılabileceğinden bahsederler. Evet 6 aya kadar kullanılabilir ancak filtre 2. aydan sonra muhtemelen doyacak ve geri kalan 4 ay bir işe yaramadan sepette bekleyecektir (Belki mekanik filtrasyona yardımcı olur).