Balık Üreme Şekilleri

Dünyadaki balıkların büyük çoğunluğu yumurtlayarak ürer ama ayrıca canlı doğuran türler de vardır. Yumurtlayarak üreyen türlerde dış döllenme gerçekleşirken, canlı doğuranlarda döllenme içeride olur. Ebeveynlerin yavrularına karşı tutumları ise balık türleri içerisinde çok çeşitlilik gösterir. Bazı türler yavrularına aşırı bağlı olurken, diğerleri yavrularını anında terk edebilir ve daha da kötüsü onları yiyebilirler bile! Ebeveyn bakımı ayrıca aynı türün farklı bireyleri / kolonileri için de değişkenlik gösterebilir.

Canlı doğurma: Canlı doğuranlar, yavrularını serbest yüzer hâlde dünyaya getirir. Başta lepistes olmak üzere birçok canlı doğuran tür, akvaryumlarda yaygın olarak beslenir. Yumurtalar henüz dişinin içindeyken erkek tarafından döllenir ve buna iç döllenme adı verilir. Bu türlerde erkek balığın anal yüzgeci üreme organı şeklinde gelişmiştir ve bu organa gonopod denir. Döllenmeden sonra yumurtalar dişi balığın içinde gelişir ve çatlar. Yavru balık doğduğunda erişkin balığın bir minyatürü gibidir ama bazen ebeveynlerin renklerinden yoksun hâlde olur. Bazı türlerde dişi balık girdiği tek bir ilişki sonrasında spermleri depo edebilir ve bunlar tekrar tekrar doğum için kullanır. Bu, erkek balığın bulunmadığı bir akvaryumda dişilerin doğum yapabilmesini açıklayıcı bir durumdur.

Yumurta saçma: Yumurta saçıcı türler doğada çoğunlukla hızlı akıntılı sularda yaşar. Dişi balık, yumurtaları bırakır, erkek balık döller ve sonrasında yumurtalar akıntı tarafından sürüklenir. Akvaryumda ise balıklar çoğunlukla kendi yumurtalarını / yavrularını yiyecektir. Yumurta saçıcı türleri (örn. Zebra danio) üretmeyi düşünüyorsanız, yumurtaları ebeveynlerden korumak zorundasınız. Akvaryumun zeminine bilyeler dizebilir ve su seviyesini düşük tutabilirsiniz. Yumurtalar batacaktır ve su seviyesi az ise çabucak zemine ulaşıp bilyeler arasında korunaklı kalacaklardır. Bilyelerin büyük olması, yumurtalardan çıkan yavruların yeterli büyüklüğe ulaşana kadar rahat hareket etmesi açısından iyi olur. Bazı üreticiler, erişkin balıkların geçemeyeceği şekilde akvaryumun dip kısmına bir tül gerer ancak bu uygulamada tüldeki boşlukların yumurtaların geçebileceği kadar geniş olması gerekmektedir.

Yumurta dizme: İki tip yumurta dizici vardır: Açık yumurtlayanlar ve saklı yumurtlayanlar. Açık yumurtlayanlar yumurtalarını saklamaz; bu türler genellikle yumurtalarını düz bir kayaya, akvaryumun zeminine veya düz yapraklı akvaryum bitkilerinin üzerine dizer. Bazıları ise zeminde bir krater oluşturur ve yumurtaları bu kraterin içine koyar. Saklı yumurtlayanlar ise yumurtalarını kovuk, yarık vb. korunaklı yerlere dizer. Bu türler akvaryumda testi, salyangoz kabuğu veya Hindistan cevizi kabuğu gibi dekorların bulunmasından hoşlanacaktır. Bu iki tipten her ikisi de yumurtalarını dizmeden önce o bölgeyi temizler; çoğunlukla yumurtalarını korurlar ve onları temiz tutarlar. Birçok yumurta dizici tür, yavrular yumurtadan çıkmadan önce yumurtaları daha temiz bir yere taşıyabilir. Birçoğunun ayrıca yavrularını koruduğu bilinmektedir ve çoğunlukla yavruların bir süre ebeveynlerle bir arada kaldığı görülür.

Yuva yapma: Yuva yapma yöntemi esasen yumurta dizme yönteminin farklı bir şeklidir. Yuva yapıcılar, baloncuklarla yuva oluşturur ve yumurtaları bunun içine koyarlar. Yuva, erkek balığın salyalarıyla baloncuk yapıp bunları biriktirmesiyle hazırlanır ve çoğunlukla bu yuvanın içeriğinde bitki dokuları bulunur. Yumurtalar dişi tarafından bırakıldığında erkek balık onları özenle toplayıp yuvanın içine yerleştirir. Bazı türlerde yumurtaları toplama işini dişi balık üstlenir. Bazı türlerde ise yumurtlama şekline bağlı olarak yumurtalar kendiliğinden yuvanın içine toplanır.

Ağızda kuluçka yapma: Ağızda kuluçka yapanlar da bir tip yumurta dizicidir ama yumurtalar / yavrular ebeveynlerin ağzında korunur. Yumurtalar, erkek veya dişi balık tarafından ağza alınmadan önce çoğunlukla bir yere dizilir ve erkek tarafından döllenir; bazı türlerde ise erkek balık yumurtaları dişinin ağzındayken döller. Bir kısım ağızda kuluçka yapan türde sadece yumurtalar ağızda taşınır ve çatlayan yumurtalardan çıkan yavrular dışarı tükürülür. Diğer bir kısımda ise yumurtalar yumurtlama yerinde korunur ve yumurtadan çıkan yavrular ağza alınır. Bazılarında ise hem yumurtalar hem yavrular ağızda taşınır. Yavrular ağızdan bırakıldıktan sonra herhangi bir şeyden korktuklarında tekrar ebeveynlerin ağzına girebilir veya gece boyunca ağzın içinde uyuyabilirler.

Yumurta gömme: Yumurta gömücüler, kurak ve yağışlı mevsimlerin görüldüğü yerlerde yaşar. Yağışlı mevsim boyunca yumurtalar çamurun içinde derinde bir yere dizilir, kurak mevsim boyunca da orada kalırlar. Yağışlı mevsim yeniden başladığında su, yumurtaların çatlamasını tetikler ve yavrular yumurtalardan çıkar. Ebeveynler yumurtalarını / yavrularını korumaz. Eğer yumurta gömücü bir türü akvaryumda üretmek istiyorsanız, kurak ve yağışlı dönemleri taklit edecek şekilde bir düzenleme yapmanız gereklidir. İçi torf dolu bir kap ayarlanarak balığın buraya yumurtlaması sağlanabilir ve sonrasında bu kap sudan çıkarılarak birkaç ay boyunca kuru mevsimi taklit edercesine bir dolapta muhafaza edilebilir. Torf tekrar suya konulduğunda yumurtalar çatlayacaktır ve sonrasında yavru bakımı başlatılabilir.


Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: aquaticcommunity.com